Ratusz

Częstochowa – spojrzenie w przeszłość – wernisaż wystawy stałej 9 listopada 2024 r. godz. 18.00

W 2023 r. Muzeum Częstochowskie pozyskało dofinansowanie z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w programie Wspieranie działań muzealnych na realizację
projektu Modernizacja stałej wystawy historycznej. Celem dwuletniego zadania było utworzenie ekspozycji atrakcyjnej dla wszystkich odbiorców, niezależnie od wieku czy
pochodzenia. Dzięki niemu na parterze budynku Ratusza powstała nowa wystawa stała Częstochowa – spojrzenie w przeszłość.
Ekspozycja – obejmując historię Częstochowy i regionu od pradziejów do II rozbioru Polski – prezentuje w kompletnie nowej aranżacji ponad 500 oryginalnych obiektów
archeologicznych i historycznych ze zbiorów Muzeum Częstochowskiego, uzupełnionych unikalnymi depozytami oraz aktualny stan badań z tego zakresu. Pokazane są na niej
m.in. szczątki wymarłych zwierząt z epoki lodowcowej – kieł mamuta i czaszka niedźwiedzia jaskiniowego – gliniane grzechotki i figurki zoomorficzne z epoki brązu, ornamentowane
naczynia ceramiczne, uzbrojenie wojownika wandalskiego z okresu wpływów rzymskich czy wyjątkowa ozdoba z żelaza meteorytowego. Stosowne wydruki i aplikacje przybliżają
m.in. treść najstarszych dokumentów dotyczących naszego miasta. Po raz pierwszy pokazano niepublikowane dotychczas plany Częstochowy, w tym unikalny plan ze zbiorów
Archiwum Narodowego w Szwecji. Wśród eksponatów znalazły się: szlachecki pas kontuszowy typu słuckiego z XVIII w., miecz z XIV w. czy przedmioty codziennego użytku,
takie jak: naczynia cynowe – dzbanki, skarbonka, świeczniki, a także militaria i monety średniowieczne oraz z późniejszego okresu I Rzeczpospolitej. Całość wzbogaca ikonografia
niejednokrotnie prezentowana w formie animacji.
W nowej odsłonie ekspozycji znacząco została rozwinięta opowieść historyczna o mieście i jego mieszkańcach, prezentowana m.in. za pomocą nowoczesnych środków
audiowizualnych. Narracja łączy aspekt merytoryczny z wizualnym, snując kontekst opowieści dla artefaktów. Dzięki stanowiskom multimedialnym zwiedzający mają możliwość
pogłębienia wiedzy również poprzez interaktywną zabawę. Przygotowane aplikacje stacjonarne są dostosowane dla potrzeb osób niedowidzących. Film dotyczący badań w jaskiniach jurajskich opatrzony został napisami. Treści wystawy dostępne są w językach: polskim, angielskim, a aplikacje – w językach polskim, angielskim i ukraińskim.
Przygotowując muzealia ze zbiorów własnych do ekspozycji, zakonserwowano blisko 130 obiektów. Wykonano kompleksowe prace remontowe dotyczące sal ekspozycyjnych,
a także całkowicie zmieniono zabudowę aranżacyjną wystawy, dzięki niej powstały m.in. odpowiednio oświetlone gabloty.
Ekspozycji towarzyszy bogata oferta spotkań, wykładów oraz warsztatów edukacyjno-popularyzatorskich skierowanych do różnych grup wiekowych, jak również dla osób
z dysfunkcją wzroku.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Gminy Miasta Częstochowy.
Kuratorzy wystawy: Mariusz Grzyb, Maciej Kosiński, dr Łukasz Pabich, Małgorzata Szczęsna, Magdalena Wieczorek-Szmal

Instytucje udostępniające oraz użyczające zabytki i materiały archiwalne: Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Główne Zakonu Paulinów na Jasnej Górze, Archiwum Narodowe w Szwecji (Riksarkivet) w Sztokholmie, Archiwum Państwowe w Częstochowie, Archiwum Narodowe w Krakowie, Biblioteka Narodowa w Warszawie, Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, Biblioteka Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, Instytut Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla z Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Muzeum Archeologiczne w Krakowie, Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum Narodowe w Warszawie, Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego w Będzinie.

Z wieży Ratusza, posiadającej przeszkloną część widokową, można podziwiać panoramę miasta z towarzyszącymi jej zdjęciami dawnej Częstochowy.

Galeria Dobrej Sztuki
Sztuka Polska XIX i XX wieku
W Galerii Dobrej Sztuki można zwiedzać stałą wystawę malarstwa i grafiki polskiej z kolekcji własnej zatytułowaną Sztuka Polska XIX i XX wieku oraz wystawy czasowe. Ekspozycja stała prezentuje dzieła z okresu Młodej Polski (przełom XIX i XX w.) oraz twórczość artystyczną powstałą w latach międzywojennych. Daje całościowy przegląd nurtów, tematów i motywów występujących w sztuce po 1945 r., pokazuje jej ewolucję, przemiany formalne i stylistyczne. W pierwszej części ekspozycji zobaczyć można m.in. prace Jacka Malczewskiego, Józefa Mehoffera, Wojciecha Weissa, Stanisława Wyspiańskiego, Leona Wyczółkowskiego, Włodzimierza Tetmajera. W części wystawy poświęconej sztuce polskiej okresu międzywojnia pokazujemy m.in. prace Stefana Gierowskiego, Andrzeja i Zbigniewa Pronaszków, Rafała Malczewskiego, Jana Cybisa. Sztukę drugiej połowy ubiegłego stulecia reprezentują m.in. dzieła Tadeusza Kantora, Marii Jaremy, Jonasza Sterna, Jerzego Nowosielskiego, Erny Rosenstein. Jedna z sal ekspozycyjnych wystawy stałej przeznaczona jest do prezentacji o charakterze czasowym. Pokazywane są w niej prace z kolekcji grafiki i rysunku Muzeum Częstochowskiego.

Artyści Grupy Krakowskiej (prezentacja czasowa w ramach wystawy stałej Sztuka Polska XIX i XX wieku)

Rezerwat Archeologiczny
Z mroku dziejów – kultura łużycka
Cmentarzysko kultury łużyckiej zachowane „in situ”

Pawilon mieści odkryty w trakcie wielokrotnych badań wykopaliskowych i zachowany „in situ” (w miejscu odkrycia) fragment cmentarzyska ludności kultury łużyckiej z wczesnej epoki żelaza, datowany na lata 750–550 p.n.e., na którym możemy zobaczyć pochówki szkieletowe i ciałopalne. Tej prezentacji towarzyszy wystawa stała przybliżająca kulturę łużycką zatytułowana Z mroku dziejów, na której zobaczyć można naczynia ceramiczne, ozdoby, narzędzia i broń. Ekspozycja posiada udogodnienia dla osób z niepełnosprawnościami: specjalną makietę tyflograficzną cmentarzyska oraz przewodnik zapisany alfabetem Braille`a. Rezerwat jest unikatowy. Mieści on jedyne na świecie cmentarzysko ludności kultury łużyckiej okresu halsztackiego, które zachowano „in situ”.

Dom Poezji – Muzeum Haliny Poświatowskiej
Ekspozycja poświęcona życiu i twórczości literackiej wybitnej polskiej poetki

W budynku, w którym częstochowska poetka Halina Poświatowska mieszkała po II wojnie światowej, mieści się dziś muzeum z wystawą stałą, poświęconą jej życiu i twórczości literackiej. Znajdują się z w nim liczne dokumenty, listy, tomiki wierszy, maszyna do pisania, fragmenty autobiograficznej książki Opowieść do przyjaciela, fotografie, które stanowią komentarz do kolejnych etapów życia nieuleczalnie chorej na serce poetki. Zatopione w tekstach Haliny Poświatowskiej pragnienie intensywności przeżyć, miłość, ból przemijania znalazły odbicie w wierszach, które na krok nie odstępują zwiedzających.

Muzeum Górnictwa Rud Żelaza
Dzieje górnictwa rud żelaza

Muzeum Górnictwa Rud Żelaza jest jedyną tego rodzaju placówką w kraju, która pokazuje dzieje i rozwój górnictwa rudnego w Polsce. Stanowi w całości model najbardziej charakterystycznych dla kopalnictwa rud żelaza wyrobisk podziemnych w skali naturalnej. Mieści się w podziemnych korytarzach wydrążonych w latach 1974-1976 pomiędzy Pawilonami Wystawienniczymi Muzeum Częstochowskiego w Parku im. ks. Stanisława Staszica. Prezentowana jest w nim ekspozycja stała Dzieje górnictwa rud żelaza upamiętniająca wielowiekową tradycję górnictwa rudnego charakterystycznego dla regionu częstochowskiego. W muzeum, znajdującym się od 2009 r. na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego, można oglądać wyposażenie z kilku kopalń, takich jak Rudniki, Wręczyca, Barbara i Szczekaczka w Brzezinach. Zaprezentowano w nim maszyny i narzędzia ukazujące pracę górników, a także historyczne metody wydobywania rud żelaza. Osoby zainteresowane tematyką z zakresu historii górnictwa mogą poszerzyć wiedzę dzięki pomocy przewodnika multimedialnego oraz filmu pt. Z dziejów górnictwa rud żelaza, zrealizowanego w końcowym etapie funkcjonowania ostatnich kopalń rud żelaza.

Muzeum Żydów Częstochowian
Żydzi Częstochowianie

We wnętrzach zabytkowej kamienicy mieszczańskiej prezentowana jest wystawa stała Żydzi Częstochowianie. Eksponowane są na niej zdjęcia, dokumenty, pamiątki z całego świata, związane z historią częstochowskich Żydów, a także obiekty takie jak m.in. makieta nieistniejącej dziś Nowej Synagogi, reprodukcja projektu wnętrza Starej Synagogi autorstwa Pereca Willenberga czy rzeźba Samuela Willenberga, pochodząca z cyklu prac przywołujących tragiczne sceny z obozu w Treblince. Do najcenniejszych eksponatów należą oryginalne kafle, którymi wyłożona była posadzka Nowej Synagogi, oraz nieliczne ocalałe pamiątki (balsaminka, jad, filakterie, tas, szofar, świecznik chanukowy czy zwój tory), które przetrwały czasy II wojny światowej. Ekspozycja ma na celu pokazanie przedwojennej, wielokulturowej Częstochowy w kontekście żydowskiej kultury. Przybliża wkład, jaki mieli Żydzi w rozwój społeczny, ekonomiczny i kulturalny miasta.

Stary Ratusz
Historia Częstochowy – miasta nad Wartą

W pawilonie muzealnym, mającym charakter rezerwatu archeologiczno-architektonicznego, prezentowane są relikty piwnic pierwszego miejskiego częstochowskiego Ratusza wraz z wystawą stałą Historia Częstochowy – miasta nad Wartą. Na ekspozycji zobaczyć można artefakty pochodzące z archeologicznych badań wykopaliskowych na Starym Rynku i w jego okolicach, m.in. naczynia ceramiczne, fragmenty kafli piecowych, naczyń szklanych, skarby monet i dewocjonalia oraz wiele innych obiektów, które świadczą o bogatej historii tego miejsca. Zakres chronologiczny wystawy obejmuje czasy funkcjonowania Ratusza – od XVI do początku XIX w. – i przybliża jego historię na tle dziejów miasta. Wystawę wzbogacają liczne aplikacje multimedialne oraz gra edukacyjna dla najmłodszych, pozwalające interaktywnie poszerzyć wiedzę. Są one dostępne również na stronie internetowej: staryrynek.muzeumczestochowa.pl. Część muzealna kompleksu mieszczącego się na Starym Rynku znajduje się podziemiach obiektu, w części naziemnej znajduje się kawiarnia.

Wirtualny model 3D reliktów architektury Starego Ratusza / Wykonawca: architube.pl