VaBank – banknoty na ziemiach polskich 

Wystawa ze zbiorów Muzeum Częstochowskiego, Archiwum Państwowego w Częstochowie, Muzeum Narodowego w Lublinie, Muzeum Śląskiego w Katowicach, Muzeum w Tarnowskich Górach i osób prywatnych, m.in. Wojciecha Lisieckiego.

Wystawa „VaBank – banknoty na ziemiach polskich” prezentowana w Muzeum Częstochowskim przybliża historię polskiego pieniądza papierowego, począwszy od biletów skarbowych insurekcji kościuszkowskiej z 1794 roku, skończywszy na banknotach kolekcjonerskich emitowanych od 2006 roku przez Narodowy Bank Polski. Po emisjach kościuszkowskich na prezentowanej ekspozycji w układzie chronologicznym występują: bilety kasowe Księstwa Warszawskiego (1807–1815), rzadki banknot Królestwa Polskiego w walucie złotowej z 1831 roku, emisje marek polskich z okresu Generalnego Gubernatorstwa Warszawskiego z 1917 roku, pieniądz II Rzeczypospolitej (1918–1939) – marki polskie Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej i emisje zlotowe Banku Polskiego, pieniądz czasu okupacji niemieckiej (1939–1945), emisje pierwszych lat po II wojnie światowej, pieniądz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz III Rzeczypospolitej Polskiej do banknotu 500 złotych wprowadzonego do obiegu w 2017 roku, który należy do serii banknotów powszechnego obiegu „Władcy polscy”.
Pokazano także wyjątkowo cenne matryce do obligacji z czasów powstania styczniowego (1863–1865), jak również papierowy pieniądz zastępczy, który pojawiał się na ziemiach polskich w sytuacji braku emisji oficjalnych w czasie I wojny światowej. Są to pieniądze zastępcze wydawane w mieście Częstochowa oraz na Górnym Śląsku w okresie plebiscytu i III powstania śląskiego. Ekspozycję wzbogacają również polskie akcje i obligacje państwowe, także te związane z częstochowskimi zakładami przemysłowymi.
Zapraszając do obejrzenia wystawy, zachęcam przede wszystkim do refleksji nad walorami artystycznymi polskiego pieniądza papierowego. Warto również pamiętać, że do wykonania banknotów angażowani byli najbardziej uznani projektanci i rytownicy. Jak można zauważyć, banknoty wciąż zmieniano i ulepszano. Niegdyś zarzucano im zbyt duży format, nietrwałość i brak estetyki. Zadecydowano, że ulegnie to zmianie. Zmieniono recepturę papieru i całą technologię druku banknotów. Zaczęto je drukować w zmniejszonej i ujednoliconej wielkości, techniką szlachetnego stalorytu i to na znacznie trwalszym papierze. Ponadto są bardziej zabezpieczone przed sfałszowaniem. Pamiętajmy więc, że numizmatyka to nie tylko monety, ale także banknoty! /Łukasz Pabich/
(18.12.2021 – 22.05.2022, kurator wystawy: Łukasz Pabich)

Galeria Dobrej  Sztuki

CZYN-IĄC PIĘKNO. DZIAŁALNOŚĆ CZĘSTOCHOWSKIEJ FABRYKI WYROBÓW CERAMICZNYCH „CZYN”

Otwarcie wystawy odbędzie się 23 kwietnia 2022 roku, w sobotę, o godzinie 17.00 w Sali Reprezentacyjnej w Ratuszu, a następnie ekspozycję będzie można oglądać w Galerii Dobrej Sztuki.

Podsumowując wieloletnie badania naukowe, Muzeum Częstochowskie udostępni w jednym ze swoich obiektów – Galerii Dobrej Sztuki – wystawę poświęconą działalności zapomnianej częstochowskiej wytwórni wyrobów ceramicznych CZYN, zrealizowaną w ramach zadania dofinansowanego w programie Wspieranie działań muzealnych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Od 23 kwietnia do 16 września 2022 roku w Galerii Dobrej Sztuki przy alei NMP 47 będzie udostępniona wystawa Czyn-iąc piękno. Działalność częstochowskiej Fabryki Wyrobów Ceramicznych „Czyn”, zorganizowana w ramach zadania realizowanego w ministerialnym programie Wspieranie działań muzealnych. Ekspozycja oraz towarzyszący jej katalog, o tym samym tytule, zostały dofinansowane ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu (obecnie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego) z Funduszu Promocji Kultury oraz Gminy Miasta Częstochowy.

Fabryka Wyrobów Ceramicznych „Czyn” działała w Częstochowie od listopada 1945 roku i zajmowała się tworzeniem nowoczesnych przedmiotów kultu religijnego. Przez prawie osiem lat działalności pracujący tam wykształceni plastycy, m.in. Wanda Szrajberówna, Zofia Trzcińska-Kamińska, siostra Aniela Józefowicz czy znana częstochowska rodzina Pospieszalskich – Donata i Stanisław, opracowali wiele nowych wzorów figur i płaskorzeźb religijnych oraz uszlachetnili dawne modele. Wszystko było wykonywanie ręcznie, z dbałością o jakość. Zakład został zamknięty w 1953 roku z powodów polityczno-gospodarczych.
W zbiorach rodziny Ostaszewskich, właścicieli Fabryki Wyrobów Ceramicznych „Czyn”, zachowały się oryginalny cennik i katalog wyrobów zawierający ich zdjęcia, które będą pokazywane na wystawie. Wytwórnia nie posiadała firmowego sklepiku, ale ich wyroby można było kupić w kilku miejscach w Częstochowie, a także w Poznaniu, Opolu, Katowicach i Krakowie. W celu pozyskania większej liczby nabywców, produkty prezentowano na licznych wystawach i targach krajowych (w Warszawie, Poznaniu, Gdyni oraz w Częstochowie), a także zagranicznych (w Szwecji, Kanadzie, Brazylii, Francji i Stanach Zjednoczonych).
Wystawa ma na celu przybliżenie działalności zapomnianej wytwórni artystycznej, sylwetek jej założycieli i twórców, a także wpływu, jaki wywarła na lokalne środowisko artystyczne, co dotychczas nigdy nie zostało przebadane.
Historia „Czynu” przedstawiona zostanie na tle przemian zachodzących w sztuce polskiej, a zwłaszcza w środowisku twórczym Częstochowy po roku 1945. Tak szeroki historyczny i kulturowy kontekst pozwoli na przyjrzenie się częstochowskiemu środowisku artystycznemu lat powojennych (powstającym związkom i organizacjom skupiającym lokalnych twórców, edukacji artystycznej, wystawiennictwu) oraz umożliwi zinterpretowanie sposobu funkcjonowania wytwórczości dewocyjnej w czasach PRL-u niejako przez pryzmat działalności „Czynu”.

Na zapowiadanej wystawie prezentowane będą liczne eksponaty ze zbiorów muzealnych, archiwalnych i z kolekcji prywatnych, w tym potomków kierownictwa i artystów „Czynu”, łącznie ponad 120 obiektów. Prace „Czynu” znajdują się w posiadaniu częstochowskiego muzeum od lat 70. XX w. W ostatnim czasie do kolekcji zostało zakupionych kilkanaście wyrobów „Czynu”: figurki, płaskorzeźby i obrazki na szkle. Kilka prac wytwórni pozyskano również w formie darowizny. Niektóre z nich zostały poddane zabiegom renowacyjnym, mającym na celu przywrócenie obiektom walorów ekspozycyjnych. Na wystawie nie zabraknie zdjęć archiwalnych, szkiców, projektów i dokumentów. Zaprezentowany zostanie również, zrealizowany w ramach projektu, około kilkudziesięciominutowy film przybliżający dzieje „Czynu” oraz historię częstochowskiego rynku dewocjonaliów. Materiał ma charakter wspomnieniowy, znalazł się w nim m.in. zapis rozmowy z panią Agatą Ostaszewską – córką Kazimiery i Stanisława Ostaszewskich, kierujących fabryką.
Wystawę dostosowano do potrzeb osób niedowidzących dzięki folderowi wydanemu w alfabecie Braille’a. Ekspozycji będzie towarzyszyć bogato ilustrowany katalog, podsumowujący projekt badawczy i omawiający poszczególne aspekty aktywności wytwórni „Czyn” w obszarach edukacji, wystawiennictwa i popularyzacji dewocjonaliów artystycznych, zawierający wykaz prezentowanych wyrobów.

W ramach wydarzenia przeprowadzone zostaną działania edukacyjno-popularyzatorskie, takie jak: oprowadzania kuratorskie po ekspozycji, cykl spotkań i prelekcji pod wspólnym tytułem Przeciw banałowi i tandecie. Zapomniane dziedzictwo fabryki Czyn oraz edukacyjne zajęcia dla dzieci z warsztatami plastycznymi. /dr Katarzyna Sucharkiewicz/

(23.04.2022 – 16.09.2022, kuratorka wystawy: dr Katarzyna Sucharkiewicz)

Pawilon Wystawowy

Podobni – niepodobni. 50-lecie twórczości Elżbiety i Lecha Ledeckich 

Muzeum Częstochowskie zastrzega sobie możliwość zmian w harmonogramie wystaw