WYSTAWY PREZENTOWANE W OBIEKTACH: https://www.muzeumczestochowa.pl/wystawy/

Ratusz przy al. NMP 45 to najbardziej reprezentacyjny budynek Muzeum. Powstał w 1828 r. dla potrzeb administracji powiększającego się, poprzez połączenie Starej i Nowej Częstochowy, miasta. Zbudowany został w stylu późnoklasycystycznym, na planie kwadratu, z dwoma bocznymi pawilonami mieszczącymi odwach i nieistniejący dziś areszt. Od 1967 r. mieści się w nim siedziba Muzeum Częstochowskiego. W 2006 r. budynek Ratusza został poddany gruntownym remontom, w wyniku których przystosowano go dla potrzeb osób niepełnosprawnych i wyposażono w windę. Dobudowano w nim także wieżę widokową, z której można oglądać panoramę miasta. W Ratuszu prezentowana jest stała wystawa historyczna „Dzieje Miasta Częstochowy” oraz wystawy zmienne.

Kamienica Mieszczańska. Muzeum Żydów Częstochowian

W kamienicy przy ul. Katedralnej 8 prezentowana jest wystawa „Żydzi Częstochowianie”. Nowoczesna ekspozycja powstała w 2016 r. z inicjatywy Honorowego Obywatela Częstochowy Zygmunta Rolata. Pokazujemy na niej zdjęcia, dokumenty, pamiątki z całego świata, związane z historią częstochowskich Żydów. Na wystawie wyeksponowane są m.in.: makieta nieistniejącej dziś Nowej Synagogi, reprodukcja projektu wnętrza Starej Synagogi autorstwa Pereca Willenberga oraz rzeźba jego syna Samuela Willenberga, pochodząca z cyklu prac przywołujących tragiczne sceny z obozu w Treblince. Do najcenniejszych eksponatów prezentowanych na wystawie należą oryginalne kafle, którymi wyłożona była posadzka Nowej Synagogi oraz nieliczne ocalałe pamiątki (balsaminka, jad, filakterie, tas, szofar, świecznik chanukowy czy zwój tory), które przetrwały czasy wojny. Ekspozycja ma na celu pokazanie przedwojennej, wielokulturowej Częstochowy, w kontekście żydowskiej kultury. Przybliża wkład, jaki mieli Żydzi w rozwój społeczny, ekonomiczny i kulturalny miasta. Współorganizatorami wystawy są Światowy Związek Żydów Częstochowian i ich Potomków, Urząd Miasta Częstochowy, Archiwum Państwowe w Częstochowie i Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie. Muzeum Żydów Częstochowian istnieje by przywracać pamięć, budując jednocześnie most polsko-żydowskiego porozumienia.

Pawilony Wystawowe w Parku ks. Stanisława Staszica – wybudowano je w 1909 r. w ramach organizowania Krajowej Wystawy Przemysłu i Rolnictwa. Kompleks użytkowany przez Muzeum Częstochowskie składa się z Pawilonu Wystawowego zbudowanego na siedzibę Muzeum Higienicznego, Zagrody Włościańskiej i Pawilonu Przemysłu Ludowego, tzw. Spichlerza Polskiego.

Pawilon Wystawowy  – kapitalny remont obiektu przeprowadzono w l. 1996–2000. Pawilon Wystawowy wybudowany został na Wystawę Przemysłu i Rolnictwa w 1909 r., niegdyś był siedzibą Muzeum Higienicznego. Obecnie mieszczą się tu sale wystawowe Muzeum Częstochowskiego. W l. 1996–2000 przeprowadzono generalny remont, zachowując pierwotną  formę budynku o charakterze eklektycznym. Jest to piętrowy gmach z dwiema salami i półpiętrem przeznaczonymi na czasowe ekspozycje muzealne.

Zagroda Włościańska – obiekt Muzeum Częstochowskiego wybudowany według projektu Zdzisława Kalinowskiego i Czesława Przybylskiego w 1909 r., z okazji Wystawy Przemysłu i Rolnictwa. Po zamknięciu Wystawy zarządzany bezpośrednio przez Częstochowskie Towarzystwo Rolnicze. Do czasów obecnych przetrwał tylko dom mieszkalny, który po II wojnie światowej funkcjonował jako budynek zieleni parkowej. Mieścił się w nim też sklep z dewocjonaliami. Gruntowny remont budynku przeprowadzono w 2005 r.

Dziś w Zagrodzie Włościańskiej prezentowane są czasowe  wystawy o charakterze etnograficznym.

Pawilon Etnograficzny to budynek parterowy o kształcie prostokąta. Wybudowany został z kamienia wapiennego. Po ukończeniu w 2007 r. szczegółowego remontu budynku  przeznaczony na potrzeby Działu Etnografii.

Muzeum Górnictwa Rud Żelaza  

W pobliżu Pawilonu Wystawowego w Parku im. Stanisława Staszica zwiedzić można cieszące się dużym zainteresowaniem Muzeum Górnictwa Rud Żelaza, znajdujące się od 2009 r. na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego. Otwarte w 1968 r. wraz ze stałą ekspozycją pt. „Dzieje górnictwa i hutnictwa żelaza na ziemiach polskich” mieściło się początkowo w pawilonie wystawienniczym „A”. W l. 1974–1976 wykonano obok pawilonu podziemną salę ekspozycyjną. Pod koniec lat 70. XX w., w związku z planowaną likwidacją górnictwa rud żelaza, postanowiono przeznaczyć jedną z likwidowanych kopalń na kopalnię zabytkową. Była nią kopalnia „Szczekaczka”, która jako muzeum funkcjonowała w l. 1980–1983. Po likwidacji kopalni ponownie reaktywowano Muzeum Rud pod Jasną Górą, gdzie obok sali ekspozycyjnej wykonano podziemne korytarze, które przypominały prawdziwe wyrobiska kopalniane. Skansen górniczy był czynny od 1989 do 1996 r., kiedy to po remoncie pawilonu „A” zamurowano przejście do części podziemnej. Ponowne otwarcie Muzeum Rud ze stałą ekspozycją „Dzieje Górnictwa Rud Żelaza”, nastąpiło dopiero w 2008 r., po wykonaniu osobnego wejścia do obiektu. Można w nim oglądać wyposażenie z kilku kopalń regionu częstochowskiego, takich jak Rudniki, Wręczyca, Barbara i Szczekaczka w Brzezinach. Zaprezentowano maszyny i narzędzia ukazujące pracę górników, a także historyczne metody wydobywania rud żelaza. Całość wzbogacono prezentacjami multimedialnymi oraz filmami.

Obiekt wpisany na listę Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.

 Rezerwat Archeologiczny, ul. Łukasińskiego 20

Unikatowy na mapie Polski jest kolejny obiekt Muzeum Częstochowskiego. To tutaj w 1955 r. odkryto cmentarzysko ludności kultury łużyckiej, na którym w latach 1955, 1960–1961 oraz 2001 prowadzono badania archeologiczne. W ich trakcie odkryto 85 pochówków, w tym 44 szkieletowe i 25 ciałopalnych. Pozostałe to groby nieokreślone z powodu złego stanu zachowania. Znaleziono w nich naczynia ceramiczne, ozdoby, narzędzia i broń. Nad fragmentem tego stanowiska w 1965 r. otwarto pawilon, przebudowany i zmodernizowany w latach 2001–2004. Dzisiaj Rezerwat mieści zachowany „in situ” fragment cmentarzyska z ok.750–550 r. p.n.e., na którym możemy zobaczyć 18 pochówków i towarzyszącą im wystawę stałą Z mroku dziejów. Przedstawia ona różne aspekty życia ludności kultury łużyckiej m.in. podstawy gospodarcze, formy osadnicze, wytwórczość, wierzenia, jak również obrzędy pogrzebowe. W 2014 r. dzięki funduszom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Urzędu Miasta Częstochowy przeprowadzono kolejną modernizację Rezerwatu, przystosowując go do potrzeb osób niepełnosprawnych. Obiekt posiada specjalną makietę tyflograficzną cmentarzyska oraz przewodnik zapisany alfabetem Braille`a.

Galeria Dobrej Sztuki przy al. NMP 47 to zabytkowa kamienica zbudowana w 1875 r. w stylu klasycystycznym, pierwotnie posiadająca bramę wjazdową na dziedziniec. Początkowo była siedzibą duchowieństwa prawosławnego, stąd jej nazwa – Popówka; później domem biskupa rzymskokatolickiego.

W latach międzywojennych stacjonowało tu dowództwo 7 Dywizji Piechoty, a po 1945 r. do lat 70. XX w. Powiatowy Sztab Wojskowy. W 1973 r. obiekt przekazano Muzeum Częstochowskiemu z przeznaczeniem na stałą wystawę malarstwa polskiego, prezentowaną do 1996 r. Potem Galerię zamknięto. Po kilkunastoletniej przerwie spowodowanej remontem obiektu i zmianą jego funkcji, wystawa dzieł sztuki polskiej powróciła do Popówki. Od 2013 r. można tutaj zwiedzać stałą wystawę malarstwa i grafiki polskiej zatytułowaną „Sztuka Polska XIX i XX wieku” oraz wystawy zmienne.

Dom Poezji – Muzeum Haliny Poświatowskiej

Przy ul. Jasnogórskiej 23 mieści się kolejny obiekt muzealny. Dom Poezji – Muzeum Haliny Poświatowskiej to budynek zamieszkiwany po wojnie przez poetkę wraz z rodziną. W 2006 r., po kapitalnym remoncie, został on przekazany przez inwestora Muzeum Częstochowskiemu. 9 maja 2007 r. otwarto tutaj wystawę stałą, poświęconą życiu i twórczości literackiej Haliny Poświatowskiej. Niewątpliwą atrakcją jest to, że zwiedzających oprowadza po ekspozycji brat zmarłej przedwcześnie poetki – Zbigniew Myga.

Multicentrum „Zodiak” – obiekt Muzeum Częstochowskiego zbudowany według projektu Władysława Jabłońskiego w 1909 r., z okazji Wystawy Przemysłu i Rolnictwa; dawny Pawilon Towarzystwa Akcyjnego Zawiercie. Budynek modernistyczny o konstrukcji żelbetowej, zbudowany na planie koła, opięty wysmukłymi przyporami, nakryty półkolistą kopułą. W okresie międzywojennym zaadoptowany na obserwatorium astronomiczne. W 2010 r. w wyremontowanym budynku urządzono świat zabawy i nauki – celem Multicentrum „Zodiak” jest realizacja atrakcyjnych zajęć dla młodszego pokolenia, przekazanie wiadomości w sposób zrozumiały, przejrzysty, połączony z aktywnym zaangażowaniem wszystkich uczestników. Do ich dyspozycji są warsztaty artystyczne, naukowe i techniczne. Oferta edukacyjna skierowana jest do grup zorganizowanych, jak również do uczestników indywidualnych.

Stary Ratusz
W ramach inwestycji miejskiej „Przebudowa i rozbudowa budynku Ratusza Starej Częstochowy wraz z zagospodarowaniem terenu”, powstał kompleks obejmujący w części podziemnej pawilon muzealny, mający charakter rezerwatu archeologiczno-architektonicznego prezentującego relikty piwnic pierwszego, miejskiego Ratusza. Towarzyszy im wystawa stała pt. „Historia Częstochowy – miasta nad Wartą”. Na ekspozycji prezentowane są artefakty pochodzące z archeologicznych badań wykopaliskowych na Starym Rynku. Zbiór ten jest wzbogacony o zestaw artefaktów odkrytych podczas wykopalisk przy pobliskim zespole kościelno-klasztornym pw. św. Zygmunta oraz przy remoncie ul. Nadrzecznej, gdzie dokonano odkrycia fundamentów kościoła pw. św. Barbary wraz z cmentarzem przykościelnym. Zakres chronologiczny ekspozycji obejmuje czasy funkcjonowania Ratusza – okres od XVI do pocz. XIX w. – i przybliża jego historię na tle dziejów miasta. To wszystko w podziemiach obiektu, a w części naziemnej kompleksu znajduje się kawiarnia. Prezentowane zabytki pochodzą ze zbiorów Muzeum Częstochowskiego oraz z Muzeum Archidiecezji Częstochowskiej.