Dziedzictwo kulturowe farmaceuty Ferdynanda Karo na tle inwentaryzacji świata
Ratusz, Gabinet Wybitnych Częstochowian, luty – czerwiec 2016

Ferdynand Karo urodził się 6 maja 1845 r. w Brześciu Litewskim jako syn włoskiego imigranta, protestanta, Kajetana Caro i Anastazji z Wołcakiewiczów. Po krótkim pobycie w Warszawie rodzina Karo przeniosła się z Warszawy do Czarnego Lasu koło Częstochowy, gdzie na przełomie XVIII i XIX wieku powstała kolonia protestancka. W 1855 r. ojciec Ferdynanda zakupił w Częstochowie budynek w pobliżu nowego dworca Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, w którym uruchomił hotel i restaurację. Ferdynand uczęszczał do wrocławskiego Gimnazjum św. Ducha. O jego przyszłości zadecydował kontakt z nauczycielem, dr. Juliusem Milde, który zaszczepił w nim botaniczną pasję. W 1861 r., po ukończeniu pięciu klas, Ferdynand rozpoczął w Warszawie praktykę w aptece Henryka Spiessa, która w czasie powstania styczniowego stanowiła ważny punkt kontaktowy poczty powstańczej. Za działalność konspiracyjną Karo został aresztowany w marcu 1864 r. i osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Interwencja rodziny uchroniła go wówczas od zesłania na Syberię. Powrócił do Częstochowy i dokończył w 1866 r. praktykę w aptece mgr. Romana Wendy, która umożliwiła mu uzyskanie w 1868 r. stopnia prowizora w Szkole Głównej Warszawskiej. Wkrótce potem ożenił się z Zofią z Barthlów de Weidenthal, z którą miał pięcioro dzieci. Po ślubie przez kilka lat prowadził aptekę w Łosicach koło Siedlec, a w 1874 r. kupił aptekę w Częstochowie. W latach 1880–1887 kierował apteką wojskową w Lublinie, po czym przyjął propozycję pracy na podobnym stanowisku na Syberii.
Był wybitnym polskim florystą i jednym z przyrodników, którzy badali florę syberyjską jako ważną część flory Azji. Podczas blisko 20 lat spędzonych na Syberii przygotował ponad 80 000 kart zielnikowych, które trafiły do muzeów przyrodniczych i instytutów botanicznych na całym świecie. Z uwagi na czas i miejsce badań florystycznych zebrane rośliny są bezcennym materiałem do poznania przyrody mało poddanej antropopresji. Do dziś stanowią cenne źródło do poznania różnorodności biologicznej flory światowej. Ferdynand Karo zmarł w 1927 r.
Spisy gatunków roślin z poszczególnych regionów Syberii zbieranych przez niego w okolicach Irkucka, Nerczyńska, Błagowieszczeńska oraz Zejskiej Przystani były ogłaszane jako Plantae Karoanae w znanym czasopiśmie wiedeńskim „Österreichische Botanische Zeitschrift” w latach 1889–1903. Publikacje, w sumie 38 artykułów, przygotowywał J. Freyn.
Prof. Józef Rostafiński, przyjaciel Ferdynanda Karo jeszcze z czasów studiów, późniejszy dyrektor Ogrodu Botanicznego UW, uważał, że był on w życiu „gnany jedną tylko namiętnością, żeby móc badać florę”. On sam uważał, że „dał tylko materiał do dalszych naukowych badań”. Wśród zebranych przez Ferdynanda Karo roślin znajduje się kilkadziesiąt nowych, nieznanych nauce gatunków. Na podstawie syberyjskich materiałów Ferdynanda Karo zostało opisanych (głównie przez J. Freyna) 27 nowych dla nauki gatunków, z czego 16 jest uznawanych przez większość współczesnych autorów. Dzięki polskim zbiorom Ferdynanda Karo 9 gatunków zostało opisanych po raz pierwszy. W Polsce największy jego zbiór przechowywany jest obecnie w Zielniku Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Na wystawie przygotowanej przez zespół Muzeum Farmacji, oddziału Muzeum Warszawy pod kierownictwem dr hab. Iwony Arabas, prof. PAN, zaprezentowano m.in. oryginalny zielnik wykonany przez Ferdynanda Karo oraz jego rzeczy osobiste, które towarzyszyły badaczowi podczas podróży.
Wystawa objęta patronatem Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, Sekcji Historii Botaniki Polskiego Towarzystwa Botanicznego, dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
/dr Ewa Kaczmarzyk/