Twierdze osiemnastowiecznej Europy
Rzeczypospolita Obojga Narodów i kraje ościenne
24-25 kwietnia 2015

Organizatorami międzynarodowej konferencji naukowej są: Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Częstochowie, Instytut Historii Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie i Stowarzyszenie Garnizon Fortecy Częstochowskiej oraz Wydział Historyczny Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego im. Pawła Tyczyny w Humaniu i Państwowy Historyczno-Architektoniczny Rezerwat „Stary Humań” (Ukraina).

Z ramienia Muzeum Częstochowskiego wykład pt. “Twierdza Jasna Góra w okresie III Wojny Północnej (lata 1702–1710)” wygłosi mgr Łukasz Pabich (24 kwietnia 205 r., Sala o. Kordeckiego na Jasnej Górze, godz. 16.30).

Program konferencji i plakat na stronie: http://www.pthczest.ajd.czest.pl/index.php?id=id_13&page=konferencja

Osiemnaste stulecie na umownym obszarze Europy Środkowo-Wschodniej przyniosło zasadnicze zmiany geopolityczne. Wykształciły się wówczas trzy mocarstwa, które aż do I wojny światowej (1914–1918) współdecydowały o losach Europy, a jednocześnie nastąpił zmierzch potęgi lub całkowity upadek państw mających wpływ na ten region w poprzednim stuleciu. Z punktu widzenia historii wojskowości był to okres charakteryzujący się nie tylko rozbudową armii większości państw oraz wielkimi kampaniami i bitwami, ale również budową i modernizacją licznych twierdz.
Twierdze odgrywały ważną rolę w osiemnastowiecznej sztuce wojennej – były to „potężne gwoździe, które przytrzymywały prowincje przy władcy”. Osłaniały mobilizację wojsk w głębi kraju, stanowiły podstawę operacyjną działań ofensywnych lub zasadniczy element linii obronnych, dzięki czemu niejednokrotnie wpływały na przebieg ówczesnych konfliktów zbrojnych. Broniły również miast ważnych z punktu widzenia gospodarczego lub strategicznego, ale jednocześnie narażały je na zniszczenie na skutek ostrzału artyleryjskiego w czasie oblężenia oraz na rabunek w razie zdobycia. Poza tym stacjonujące w twierdzach garnizony zapewniały posłuszeństwo miejscowej ludności wobec władcy, zwłaszcza na terenach należących wcześniej do innych państw lub z ludnością o odmiennej kulturze czy też własnych aspiracjach politycznych. Wypada też zwrócić uwagę na pozamilitarne znaczenie twierdz i ich garnizonów. Oddziaływały one na położone w ich obrębie lub nieopodal ośrodki miejskie, hamując ich rozwój lub wręcz odwrotnie wpływając stymulująco poprzez rozwój handlu, rzemiosła i usług. Należy jednak pamiętać, że na ziemiach Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku funkcjonowało wiele obiektów przestarzałych, które w trakcie tego stulecia utraciły znaczenie militarne. Tym samym nie mogły odgrywać roli, jaką spełniały w państwach ościennych.
Celem konferencji jest zaprezentowanie architektury militarnej twierdz, ich uzbrojenia i garnizonów, działań zbrojnych w których brały udział oraz oddziaływanie na społeczność lokalną. Przedstawiona będzie również recepcja obrazu twierdz w literaturze pamiętnikarskiej i historycznej. Obszar badawczy rozciąga się od Łaby do Dniepru oraz od południowego wybrzeża Morza Bałtyckiego po rzekę Dunaj, ze szczególnym jednak uwzględnieniem ziem Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Natomiast okres czasu obejmuje cały XVIII wiek, który z punktu widzenia wydarzeń militarnych na omawianym terenie zawierał się pomiędzy Wielką Wojną Północną a Insurekcją Kościuszkowską.
Poza naukowym celem spotkania będzie rozbudzenie wśród młodzieży zainteresowania historią, a zwłaszcza mało znanym okresem XVIII wieku. W związku z tym zaplanowano imprezę towarzyszącą – inscenizację biwaku osiemnastowiecznej armii pod murami Twierdzy Jasnogórskiej. Wezmą w tym udział grupy rekonstrukcyjne odtwarzające: Garnizon Fortecy Częstochowskiej oraz Regiment Garnizonowy von Lattorff z Twierdzy Koźle, a także kilka osób z innych grup rekonstrukcyjnych. Zobaczyć będzie można jak wyglądało życie obozowe ówczesnych żołnierzy, musztrę oraz potyczkę pomiędzy żołnierzami garnizonu jasnogórskiego a pruskimi maruderami, jaka mogłaby się rozegrać pod Częstochową w czasie wojny siedmioletniej.

(informacje ze strony http://www.pthczest.ajd.czest.pl/index.php?id=id_13&page=konferencja).