Muzeum Częstochowskie zaprasza na kolejną wystawę o tematyce pozaeuropejskiej. W ubiegłych latach przybliżyliśmy kultury: środkowej Afryki (2007), południowej Ameryki (2010), Indii (2011), Japonii (2013), a w roku 2023/2024 pokazaliśmy szopki z różnych stron świata.

Dzięki owocnej współpracy z Muzeum Etnograficznym im. S. Udzieli w Krakowie w 2025 r. powstała ekspozycja Tropem renifera. Opowieść o kulturach Północy, przenosząca zwiedzających w świat tundry północnych krańców Europy, Azji i Ameryki. Unikatowe obiekty oddają głos Saamom, Nieńcom, Ewenom, Czukczom i Aleutom – gospodarzom polarnych stron. Ich przekazy współtworzą biografie i dokonania przybyszów: Izydora Sobańskiego, Benedykta Dybowskiego, Konstantego Podhorskiego – to za ich sprawą ocalały rzeczy, w których wybrzmiewają historie sprzed lat. Odmienne tradycje, odległe kultury i zawiłe biografie dawnych zesłańców, podróżników i badaczy na zawsze połączył świat Północy.

Motywem przewodnim ekspozycji są renifer i zwierzęta morskie – foki, morsy, wieloryby. Dzięki nim ukazujemy sześć grup etnicznych. Na pozór dzieli je wszystko: geograficzny dystans, język, kultura. W istocie zbliża styl życia.

Wystawa zaprezentowana została w czterech salach. W pierwszej zwiedzający zostają wprowadzeni w klimat Północy. Poznają renifera, jednego z głównych bohaterów ekspozycji.

Druga poświęcona jest Ewenom oraz wybitnemu polskiemu badaczowi Benedyktowi Dybowskiemu, który jest niewątpliwie jedną z najbardziej znanych i rozpoznawalnych postaci pośród polskich zesłańców, eksploratorów i badaczy terenów Syberii i Dalekiego Wschodu. W kolejnej sali przybliżono postać Izydora Sobańskiego i historie Nieńców z europejskiej tundry Rosji, a także ich sąsiadów Saamów – mieszkańców północnej Skandynawii. Ostatnia przestrzeń przenosi na styk Azji i Ameryki: na Czukotkę oraz Alaskę. Prezentuje obiekty Czukczów, Aleutów i Eskimosów Jupik i Inupiaq oraz ciekawą historię Konstantego Podhorskiego, poszukiwacza złota i podróżnika.

Ekspozycji towarzyszy wiele opracowań multimedialnych, często ukrytych pod kodami QR, odsyłających do filmów i dokumentów, które powstały podczas badań terenowych prowadzonych w latach 2016–2019 przez pracowników Muzeum Etnograficznego w Krakowie.

Zapraszamy do podążania tropem renifera i poznawania nieznanych kultur.

Jacek Kukuczka, kurator wystawy z Muzeum Etnograficzne im. S. Udzieli w Krakowie

Agnieszka Ciuk-Koćwin, kuratorka wystawy z Muzeum Częstochowskiego