6 grudnia 2106 o godzinie 12.00

zapraszamy do Ratusza na otwarcie wystawy etnograficznej ze zbiorów własnych

Bóg się rodzi, Gwiazda wschodzi…

wstęp wolny

***

Erę chrześcijańską, zwaną też erą dionizyjską lub po prostu naszą erą, rozpoczęła chwila, gdy na świat przyszedł Chrystus… To On jest Gwiazdą, która wyznacza kierunek życia – to Jego słowa zapadają w serca ludzkie, zmieniają je i sprawiają, że każde Święta Bożego Narodzenia są ważne, bowiem każde przybliżają nas do Boga.

Tak naprawdę nie znamy daty narodzenia Chrystusa. W VI wieku próbował ją ustalić kanonista i chronograf rzymski Dionizy Mały. W Ewangelii według św. Mateusza czytamy: „Jezus narodził się w Betlejem w Judei za panowania króla Heroda” (Mt 2,1). Herod Wielki umarł w ostatnich dniach marca lub na początku kwietnia w IV r. p.n.e. Biorąc pod uwagę takie wydarzenia, jak pokłon magów, którym drogę wskazała gwiazda, rzeź niewiniątek, ucieczka Świętej Rodziny do Egiptu i pobyt tam, co działo się jeszcze za życia Heroda, przypuszczalnie Jezus urodził się na kilka lat przed jego śmiercią. Św. Łukasz pisze z kolei, że narodziny Pana miały miejsce za panowania Augusta Oktawiana, który władał cesarstwem w latach 31 r. p.n.e. – 14 r. n.e., podczas zarządzonego przez niego spisu ludności. Rozważając informacje o spisach ludności, wypadałoby przyjąć, że Chrystus urodził się pomiędzy 8 a 6 r. p.n.e.

25 grudnia jest obchodzony jako dzień narodzenia Jezusa dopiero od końca III lub początku wieku IV. Datę ustalono w dzień przesilenia zimowego, by obchodzonemu w tym dniu w Rzymie pogańskiemu świętu narodzin boga Słońca, ustanowionemu jako święto państwowe przez cesarza Aureliana w końcu III wieku, przeciwstawić narodzenie Boga-Człowieka –Słońca sprawiedliwości (Mal 3,20), Światłości świata (J 8,12). Są też tacy, którzy opierając się na przekazach apokryficznych Nowego Testamentu, uzasadniają wybór daty Bożego Narodzenia przekonaniem, że poczęcie Chrystusa dokonało się 25 marca (Zwiastowanie Maryi), a On narodził się dziewięć miesięcy później…

/źródło: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Wyd. Pallottinum, Poznań 1989; T. Kasabuła ks., Kiedy narodził się Jezus Chrystus?, http://www.opoka.org.pl/biblioteka/T/TB/kiedy_bn.html/

 *** 

Święta Bożego Narodzenia to wyjątkowy czas… cud narodzenia Boga, na który oczekuje cała ludzkość. Według wierzeń ludowych w wigilijną noc rozkwitają kwiaty pod śniegiem, woda w rzekach i strumieniach zamienia się w złoto, ziemia drży, a zwierzęta mówią ludzkim głosem…

Niezwykły moment narodzin Chrystusa często przemawia do wyobraźni i serc artystów ludowych. Jest to ulubiony temat twórczości większości z nich. Przesłanie pełne radości płynące z tych świątecznych dzieł, wykonanych kilka, kilkanaście czy nawet kilkadziesiąt lat temu, oddziałuje pozytywnie i wprowadza wszystkich w świąteczny nastrój. Dział Etnografii Muzeum Częstochowskiego od wielu lat gromadzi zabytki sztuki ludowej i nieprofesjonalnej. Wśród nich znaczące miejsce zajmuje kolekcja poświęcona Świętom Bożego Narodzenia. Większość tych prac znajdziemy na wystawie Bóg się rodzi, Gwiazda wschodzi…, m.in. szopki drewniane, ceramiczne i gipsowe, niektóre niewielkie i jednobarwne, inne w formie wielopostaciowych, polichromowanych kompozycji rzeźbiarskich, obrazy również na szkle przedstawiające Żłóbek z Dzieciątkiem i Świętą Rodzinę, Pokłon Trzech Mędrców, pokłon pasterzy czy scenę Ucieczki do Egiptu. Zobaczymy tu również przygotowania do Wigilii oraz towarzyszące Świętom Bożego Narodzenia orszaki kolędników i Herodów przedstawione w formie płaskorzeźb i rzeźb. Ważne miejsce zajmują też szopki gipsowe wykonane w rodzimych warsztatach o długoletnich tradycjach.

Eksponaty z tej świątecznej kolekcji wykonane zostały w latach 1976–2009 przez artystów ludowych i nieprofesjonalnych. Wśród twórców pochodzących z Częstochowy i okolic należy wymienić: Tadeusza Kachela z Częstochowy, Mariana Pikułę z Myszkowa, nieżyjących już Józefa Kaczmarka z Chyczy i Stanisława Majewskiego ze Sternalic. Najbardziej wszechstronnym, uzdolnionym i twórczym artystą jest Zdzisław Purchała z Kossowa, który rzeźbi i maluje nieustannie od 1970 roku. Muzeum Częstochowskie może poszczycić się posiadaniem jednej z najbogatszych kolekcji jego prac w Polsce.

Pozostali twórcy, których prace prezentujemy na wystawie, to garncarze, tworzący również ceramiczne rzeźby: Anna i Rajmund Kicmanowie z Karczewa na Mazowszu oraz Elżbieta Klimczak z miejscowości Obice w województwie świętokrzyskim; rzeźbiarze: Zygmunt Kędzierski z Przymuszewa na Kaszubach – wieloletni prezes Stowarzyszenia Twórców Ludowych oddziału bydgosko-toruńskiego, Stanisław Kwaśny z Mesznej na Podbeskidziu – laureat tegorocznej Nagrody im. Oskara Kolberga „za zasługi dla kultury ludowej” oraz Eugeniusz Węgiełek z Pęcławia k. Góry Kalwarii w województwie mazowieckim – laureat Nagrody Grand Prix w Konkursie Sztuki Ludowej organizowanym przez Muzeum Częstochowskie w 2006 roku.

To właśnie Konkursy Sztuki Ludowej o zasięgu ogólnopolskim organizowane przez Muzeum Częstochowskie od 2000 roku cyklicznie co trzy lata, przyczyniły się do rozszerzenia zbiorów o prace rzeźbiarskie i malarskie spoza własnego regionu. Dzięki konkursom muzealna kolekcja sztuki ludowej staje się bardziej reprezentatywna i okazała, a nowo pozyskiwane eksponaty wzbogacają interesującą kolekcję gromadzoną w Muzeum Częstochowskim.

/Andżelika Bilska, Katarzyna Jezierska/